DSM-5 Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu Tanı Ölçütleri
Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu, aşağıdaki tanı ölçütlerine sahip bir kişilik bozukluğu türüdür:
- Tutarsız Kişilik ve Duygu Durumları: En az beş tanı ölçütünün varlığıyla karakterize edilen, erken erişkinlik döneminde başlayan ve değişik durumlarda ortaya çıkan bir sürekli örüntü. Bu ölçütler kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüsellik içerir.
- Terkedilmemek İçin Çılgınca Çaba: Gerçek ya da hayali bir terkedilmeden kaçınmak için çılgınca çaba gösterme.
- Kişilerarası İlişkilerde Uçlar Arasında Dalgalanma: Gözünde aşırı büyütme (idealizasyon) ve yerin dibine sokma (devalüasyon) uçları arasında gidip gelen, gergin ve tutarsız kişilerarası ilişkilerin varlığı örüntüsü.
- Kimlik Karmaşası: Belirgin ve sürekli olarak tutarsız bir benlik algısı ya da kendilik duyumu.
- Dürtüsel Davranışlar: En az iki alanda kendine zarar verme olasılığı yüksek dürtüsel davranışlar (örneğin: para harcama, cinsellik, madde kullanımı, tehlikeli araç kullanma, aşırı yeme).
- Kendine Zarar Verme ve İntihar Davranışları: Tekrarlanan intihar davranışı, girişimleri veya kendine zarar verme davranışı.
- Duygusal Dengesizlik: Duygudurumda belirgin tepkiselliğin neden olduğu duygulanımda dengesizlik (örneğin: yoğun dönemsel disfori, irritabilite veya birkaç saat, nadiren birkaç günden uzun süren yoğun kaygı).
- Boşluk Hissi: Kendini sürekli olarak boşlukta hissetme.
- Öfke Problemi: Uygunsuz, yoğun öfke ya da öfkesini kontrol etmekte zorluk çekme (örneğin: sık sık kızgınlık gösterme, sürekli öfkeli olma, sık olarak kavgaya karışma).
- Stresle İlişkili Belirtiler: Stresle ilişkilendirilen geçici paranoid (kuşkucu) düşünceler veya şiddetli dissosiyatif belirtiler.
Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu olan bireyler neredeyse her zaman bir kriz durumunda gibi görünürler. Duygu durumları sürekli dalgalanır, hızla değişebilirler. Bu hastalar psikotik dönemler yaşamak yerine kısa süreli psikotik dönemler yaşayabilirler. Bu psikotik dönemler genellikle sınırlı, kısa süreli veya şüpheli olabilir. Davranışları çoğu zaman tahmin edilemez ve yeteneklerine göre daha az başarılı olabilir. Kendilerine zarar verme davranışları sıklıkla tekrar edici bir şekilde görülür. Örneğin, bileklerini kesme veya kendilerine zarar verme eğilimindedirler.
Bu kişilerin kişilerarası ilişkileri çalkantılıdır. Yakın oldukları kişilere bağımlı olabilirler ve hayal kırıklığı yaşadıklarında bu kişilere büyük öfke gösterebilirler. Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu olan bireyler yalnız kalmakla başa çıkamazlar, arkadaşlık için yoğun bir arayış içindedirler, umursamadan tanımadıkları kişilerle kısa süreli arkadaşlık ilişkileri kurabilirler veya rastgele cinsel ilişkilere girebilirler.
Kronik boşluk hissi, tutarlı bir kimlik duygusu eksikliği (kimlik karmaşası) ve baskı altında olduklarında devamlı depresif hisler yaşarlar. Terapistler, bu hastaların yansıtmalı özdeşim savunma düzeneğini kullanabileceğini farkında olmalıdır. Bu savunma düzeni, kişinin dayanılmaz yönlerini başkasına yansıtır, diğer kişi