Normalde bireyler, kendi duygu ve davranışlarının farkındadır ve sürekli değişen iç ve dış çevreye uyum sağlarlar. Kişilik, bir kişinin benzersiz özelliklerini ve davranışlarını içerir. Ancak, bazı insanlar kişiliklerinde kalıcı ve anormal özelliklere sahip olabilirler, bu da kişilik bozukluğu olarak adlandırılır. Kişilik bozuklukları toplumun %10 ila %20’sinde görülebilir. Bu bozukluklar, diğer psikiyatrik hastalıkların yarısından fazlasıyla bir arada bulunabilir ve genellikle kronik bir seyir gösterir. Ayrıca, kişilik bozuklukları, diğer psikiyatrik bozukluklar için risk faktörleri olabilir.
Kişilik bozukluğu, genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar ve zaman içinde kalıcı hale gelir. Kişilik bozukluğu olan bireyler, bilişsel, duygusal ve kişilerarası işlevsellik alanlarında sorunlar yaşarlar ve genellikle dürtü kontrolünde en az iki alanda sorun gözlenir. Bu kişiler, kültürel normlardan önemli sapmalar sergilerler ve bu durum içsel deneyimleri ve kalıcı davranışları etkiler.
Kişilik özellikleri, katı ve uyumsuz olduğunda ve işlevsellikte bozulmaya ve kişisel rahatsızlığa yol açtığında, kişilik bozukluğu tanısı konur.
Kişilik Bozukluğu Türleri
Kişilik bozuklukları, genellikle üç ana kategoriye ayrılır:
A Grubu:
- Şizoid Kişilik Bozukluğu
- Şizotipal Kişilik Bozukluğu
- Paranoid Kişilik Bozukluğu
B Grubu:
- Borderline Kişilik Bozukluğu
- Narsistik Kişilik Bozukluğu
- Antisosyal Kişilik Bozukluğu
- Histriyonik Kişilik Bozukluğu
C Grubu:
- Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu
- Bağımlı Kişilik Bozukluğu
- Çekingen Kişilik Bozukluğu
Yardım Arayışı
Kişilik bozuklukları genellikle bireyin kendisi tarafından algılanmaz, yani egosentondur. Kişilik bozukluğu olan bireyler, çevresinin değişmesi gerektiğine inanır ve sorunun kendilerinden kaynaklanmadığını düşünebilirler. Bu nedenle, genellikle tedavi arayışında olmazlar.
Ancak, kişilik bozuklukları, diğer psikiyatrik hastalıkların temelinde veya birlikte görülebilir. Bu nedenle, şu durumlarda yardım almak önemlidir:
- Kendisiyle barışık değilse.
- Toplumla uyum konusunda sorun yaşıyorsa.
- Yalnızlaşıyorsa.
- Sürekli olarak çevresindekileri suçluyorsa.
- Her zaman haklı olduğuna inanıyorsa.
- Bulunduğu çevrede uyum sorunları yaşıyorsa.
- Sürekli psikiyatrik tedavi alıyorsa.
- Tedaviye rağmen ilaçları kesince şikayetleri tekrarlıyorsa.
- Aile içi ilişkilerde sorunlar varsa.
Ayrıca, kişilik bozukluklarının organik hastalıkların temelinde olduğu durumlar da sıkça görülür. Bu nedenle, bazı sağlık sorunlarının temelinde kişilik özellikleri bulunabilir. Bu tür durumlarda da uzman yardımı almak önemlidir.