Fobi, aşırı bir korku veya kaygı duygusuyla karakterize edilen bir tür anksiyete bozukluğudur. Fobiler, belirli nesneler, durumlar, aktiviteler veya koşullarla ilgili belirgin ve sürekli bir korku hissi ile tanımlanır. Bu korku hissi, kişinin normal işlevselliğini ve günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir.
Fobiler, genellikle üç ana kategoriye ayrılır:
- Özgül Fobi: Bu tür fobi, belirli bir nesne veya durumla ilgili aşırı korkuyu içerir. Örnekler arasında yükseklik korkusu (akrofobi), uçak korkusu (aviyofobi), örümcek korkusu (araknofobi) veya iğne korkusu (enjeksiyon fobisi) bulunabilir.
- Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete Bozukluğu): Sosyal fobi, sosyal durumlar veya performanslarla ilgili aşırı kaygıyı içerir. Kişi, topluluk önünde konuşma, bir grup insanın önünde olma veya sosyal etkileşim gibi durumlarda aşırı derecede rahatsızlık hisseder. Bu tür fobiler, sosyal izolasyon ve kişisel ilişkilerde sorunlara neden olabilir.
- Agorafobi: Agorafobi, kişinin belirli durumlar veya mekanlarda (genellikle kalabalık veya kapalı alanlar gibi) olma fikrinden kaynaklanan yoğun kaygıyı içerir. Agorafobik kişiler, bu tür yerlere gitmekten veya bu tür yerlerde sıkışık durumda kalmaktan kaçınma eğilimindedirler.
Fobi, kişinin obsesif düşünceleri (obsesyonlar) ve bu düşüncelere yanıt olarak geliştirdiği tekrarlayan davranışları (kompulsiyonlar) içermez. Bunlar daha çok Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) ile ilişkilendirilen semptomlardır.
Fobilerin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik, çevresel faktörler ve travmatik deneyimlerin etkileşimi rol oynayabilir. Fobiler genellikle tedavi edilebilir. Tedavi seçenekleri arasında bilişsel-davranışçı terapi (KDT), ilaç tedavisi ve maruziyet terapisi gibi terapi türleri yer alır. Tedavi, semptomların hafifletilmesine ve kişinin korktuğu nesneler veya durumlarla başa çıkmasına yardımcı olabilir. Erken tanı ve tedavi, fobilerin etkilerini azaltabilir ve yaşam kalitesini iyileştirebilir.