Yıkıcı, Dürtü-Kontrol ve Davranım Bozuklukları, kişinin dürtüsel davranışlarının, duygusal kontrolünün eksikliğinin veya davranışsal problemlerinin belirgin olduğu bir grup psikiyatrik bozukluğu ifade eder. Bu bozukluklar, kişinin kendine veya başkalarına zarar verme eğiliminde olduğu durumları içerebilir. Yıkıcı, Dürtü-Kontrol ve Davranım Bozuklukları arasında şunlar bulunur:
- İntermittent Patlayıcı Bozukluk (İPB): Bu bozukluk, kişinin belirli bir nesneye veya başkasına karşı aşırı öfke nöbetleri geçirdiği bir durumu ifade eder. Kişi, bu öfke patlamalarında kontrolünü kaybedebilir ve saldırgan davranışlar sergileyebilir.
- Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler, toplumsal normları sürekli olarak ihlal ederler, diğer insanların haklarına saygı göstermezler ve yasal problemlere yol açarlar. Empati eksikliği ve dürtüsellik gibi belirgin özellikleri vardır.
- Borderline Kişilik Bozukluğu: Bu bozukluk, duygusal düzensizlikler, dürtüsel davranışlar ve kendine zarar verme eğilimleri gibi belirgin özelliklere sahip bir kişilik bozukluğunu ifade eder.
- Kleptomania: Kleptomania, kişinin istemsiz olarak çalma dürtüsü yaşadığı bir durumu ifade eder. Bu kişiler çalmadan önce dürtüye dayanamazlar ve çaldıktan sonra pişmanlık yaşarlar.
- Piromania: Piromani, kişinin istemsiz olarak yangın çıkarma dürtüsü yaşadığı bir bozukluktur. Bu kişiler yangın çıkarmak için kendilerini kontrol edemezler ve yangınları çıkardıktan sonra tatmin olabilirler.
- Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları: Alkol ve madde kullanımı, dürtüsel davranışlar ve bağımlılıkla ilişkilendirilir. Kişinin bu maddeleri kontrol edememesi ve olumsuz sonuçlara yol açması bu bozukluklara işaret edebilir.
Bu bozukluklar, kişinin kendine veya başkalarına zarar verme potansiyeli taşıdığı için ciddiye alınmalı ve uygun tedavi ve destek sağlanmalıdır. Tedavi genellikle psikoterapi (örneğin bilişsel davranış terapisi) ve bazen ilaçlar içerebilir. Bu tür bozukluklarla başa çıkmak için profesyonel yardım aramak önemlidir.